Za razliku od zapadnog sveta koji je lik Svetog Nikole u potpunosti stopio sa likom Deda Mraza, u Rusiji su se ove dve legende razvijale nezavisno. "Ded Moroz" je još u davnoj prošlosti postao simbol ruske zime.

Ipak, legenda o njemu doživela je velike izmene. Deda Mraz je, u ruskoj tradiciji, nekada bio zli čarobnjak koji je zaleđivao ljude i otimao decu odnoseći ih u svom džinovskom džaku. Da bi "otkupili" decu, roditelji su morali da mu daju poklone. Sa protokom vremena, verovanje se promenilo - pod uticajem hrišćanstva i Svetog Nikole, Deda Mraz je postao ljubazan i dobar i umesto otimanja, počeo je da daruje decu.

Od 19. veka na legendu o Deda Mrazu najviše su uticali književna dela. Upravo u to vreme dekica koji donosi poklone je u Rusiji dobio i svoju pomoćnicu - Snjeguročku, Deda Mrazovu unuku koja se prvi put pojavila u istoimenoj bajci Aleksandra Ostrovskog. Ipak, teška vremena za Deda Mraza u Rusiji su tek dolazila.

Staljinovo "pomilovanje" Deda Mraza

Nakon 1917. godine i Oktobarske revolucije, Ded Moroz je "proteran" iz Rusije. Smatran je nekom vrstom "dečjeg kralja" što je u novouspostavljenom Sovjetskom režimu bilo neodrživo. Godine 1928. proglašen je za "saveznika popova i kulaka", a u državi u kojoj je bilo kakvo ispoljavanje religijskih osećanja bilo zabranjeno, ovo nije bila dobra pozicija za mitskog dekicu.

Čak su i novogodišnje jelke u Sovjetskom Savezu bile zabranjene sve do 1935. godine, jer su smatrane "buržujskim i religioznim verovanjem“, piše "RT". I pored svega ovoga, Deda Mraz je "preživeo"! Samo 20 godina nakon zabrane 1917. dekica sa poklonima se vratio u Rusiju, ali ovoga puta ne za Božić nego za "nadnacionalnu", nereligioznu i univerzalnu proslavu Nove godine.

Deda Mraz je 1937. godine prvi put došao u moskovski Dom saveza. Kako ga ne bi poistovećivali sa zapadnim Santa Klausom boja odeće nije smela da mu bude crvena, a postoji i priča da je lično Staljin naredio da Deda Mrazovi u Rusiji moraju da nose samo plave kapute.

Što se jelki tiče, u njihovu odbranu je 1935. godine stao visokorangirani sovjetski političar Pavel Postišev. On je javno zatražio da se jelke, ne za Božić nego za Novu godinu, postave u škole, domove za decu, klubove i bioskope jer poreklo običaja, koje je u svakom slučaju iz predhrišćanskog perioda, "manje važno od radosti koje on može pružiti sovjetskoj deci".

I tako su i Deda Mraz i jelka u Sovjetskom Savezu dobili "pomilovanje". Kako se ispostavilo, nadživeli su i državu i tadašnje političare pa se ruska deca i danas raduju poklonima koje će zateći pod jelkom, a koje im je ostavio voljeni dekica.

J. Stanković