783 - Rođen je španski general i meksički car AgustinIturbide, koji je 1820. prešao na stranu meksičkih ustanika, aKongres Meksika ga je 1822. proglasio carem Agustinom I. Nekolikomeseci posle krunisanja prinuđen je da abdicira i ode uizbeglištvo, a kad se vratio i pokušao da povrati vlast 1824.uhapšen je i streljan.

1814 - Na Krstovdan, godišnjicu gušenja Prvog srpskog
ustanka, planula je buna Hadži Prodana Gligorijevića kod
manastira Trnave, na obroncima Jelice, u tadašnjoj požeškoj
nahiji. Na tom sastanku bili su prisutni, pored Hadži Prodana,
Iguman Pajsije, Arsenije Loma i drugi ugledni srpski prvaci, a
za vođu ustanka izabran je Knez Miloš Obrenović, koji nije
prisustvovao skupu, dok je Hadži Prodan izabran za njegovog
zamenika. Osim požeške, buna se brzo proširila na jagodinsku
i kragujevačku nahiju. Na njeno čelo stao je Gligorijević,
pošto je Knez Miloš odbio vođstvo, smatrajući je preuranjenom.
Miloš je, posle obećanja vezira Sulejman paše da će ustanicima
biti oprošteno, pomogao gušenje bune, ali Turci su, prekršili
reč i pogubili oko 300 viđenijih Srba. Nabijanjem na kolac
pogubljen je i iguman Pajsije, a Gligorijević je prebegao u
Austriju. Docnije je učestvovao u grčkom ustanku protiv
Turaka 1821.

1825 - Engleski pronalazač Džorž Stivenson pokrenuo
je u Darlingtonu putnički voz na prvoj železničkoj pruzi u
svetu Darlington-Stokton u severoistočnoj Engleskoj, koji je
vukla njegova parna lokomotiva "Aktiv". Uspeh je bio ogroman i
železnica je ubrzo prihvaćena širom tadašnje Evrope.

1854 - U Atlantskom okeanu se dogodila prva velika nesreća,
potonuo je parobrod "Arktik" sa oko 300 ljudi.

1862 - Rođen je južnoafrički general i državnik Luis
Bota, jedan od vođa Bura u ratu protiv Engleza od 1899. do 1902.
i prvi predsednik vlade Južnoafričke unije od 1910. do 1919. Bio
je predsednik vlade Transvala od 1907. do 1910. Nakon britanske
pobede u Burskim ratovima, burske republike Transval i Oranje i
britanske kolonije Kepland i Natal zajedno su obrazovale britanski
dominion Južnoafričku Uniju 1910. godine.

1888 - Ministarstvo prosvete i crkvenih poslova
Kraljevine Srbije osnovalo je jedinstvenu mrežu meteoroloških
stanica u Kraljevini Srbiji. Na osnovu obrazloženja prof. Milana
Nedeljkovića, ministar prosvete i crkvenih dela Dr Vladan
Djorđević doneo je tada Uredbu o osnivanju, koja je označila
zasnivanje državne meteorološke služba u Srbiji. Taj datum
obeležava se kao Dan Hidrometeorološkog zavoda Srbije. Profesor
Liceja Vladimir Jakšić je još januara 1848. godine u Beogradu,
na svom imanju na Senjaku, započeo redovna merenja temperature,
vlažnosti, padavina, vetra i vazdušnog pritiska. Godine 1856.
u 20 varoši tadašnje Srbije radila je mreža meteoroloških
stanica, a 1857. bilo ih je 27, što je u to doba bila najgušća
meteorološka mreža u Evropi.

1891 - Umro je ruski pisac Ivan Aleksandrovič Gončarov,
koji je opisivao društvene prilike njegove zemlje sredinom
19. veka. Atmosferi apatije kod ruskog plemstva, suprotstavio
je sve snažniji prodor vitalnih duhova mladog građanstva.
Ime Oblomov glavnog junaka njegovog istoimenog romana i pojam
"oblomovština" postali su sinonimi za apatiju i bezvoljnost.
Ostala dela: romani "Obična priča", "Ponor", eseji "Milion
grčeva", "Bolje ikad nego nikad", "Uspomene o Belinskom",
putopis "Fregata Palada".

1895 - Rođen je srpski lekar Vojislav Arnovljević,
osnivač kardiološke škole u Srbiji, profesor Medicinskog
fakulteta u Beogradu i član Srpske akademije nauka i umetnosti.
Školovao se u Beogradu i u Francuskoj u koju je upućen posle
prelaska Albanije u Prvom svetskom ratu sa srpskom vojskom.
Organizovao je prve kurseve iz kardiologije za lekare iz cele
zemlje i objavio oko 90 studija iz kardiologije i drugih oblasti
interne medicine. Od 1932. do 1934. izdavao je "Medicinski
godišnjak", a od 1948. do 1963. uređivao je "Lekarski
priručnik".

1901 - Rođen je Ivan Milutinović, jedan od
najistaknutijih vođa Partizanskog pokreta (NOP), narodni heroj,
član Vrhovnog štaba i Politbiroa CK KP Jugoslavije. Bio je jedan
od glavnih organizatora ustanka protiv okupatora u Drugom svetskom
ratu, većnik AVNOJ-a i član vlade, odnosno Nacionalnog komiteta.
Prebacujući se preko Dunava u tek oslobođeni Beograd, poginuo je
oktobra 1944. pod nerasvetljenim okolnostima.

1902 - Rođen je Milan Dedinac, srpski pisac, pozorišni
kritičar, novinar i diplomata. Bio je nadrealista, sledbenik
francuske avangardne lirike i doprineo je oslobađanju srpske
poezije od tradicionalne forme. Filozofski fakultet završio je u
Beogradu. Do Drugog svetskog rata bio je novinar "Politike", od
1941. do 1943. u nemačkom zarobljeništvu. Posle oslobođenja
zemlje urednik je "Politike", potom "Književnih novina", koje je
osnovao zajedno s jednom grupom pisaca, ataše za kulturu u Parizu,
dramaturg i upravnik Jugoslovenskog dramskog pozorišta. Dela:
"Javna ptica", "Jedan čovek na prozoru", "Pesme iz dnevnika
zarobljenika broj 60211", "Od nemila do nedraga", "Poziv na
putovanje", "Studija o Branku Radičeviću", "Pozorišne hronike".

1903 - U Kragujevcu je osnovan fudbalski klub "Šumadija",
prvi u tadašnjoj Kraljevini Srbiji. Najstariji fudbalski klub u
Srbiji osnovan je maja 1901. u Subotici pod imenom "Bačka".

1917 - Umro je francuski slikar, grafičar i vajar Iler
Žermen Edgar Dega, virtuozan crtač, slikar kojeg je najviše
zanimala živost i raznovrsnost pokreta. U početku realista,
kasnije se približio impresionizmu. U uljanoj tehnici izradio je
više sjajnih portreta, naročito u mladosti - kasnije se više
služio pastelom. U zrelom dobu radio je gotovo isključivo figure
(ciklusi "Balerina", "Kupačica", "Pralja"). Potkraj života radio
je i sitne figure u vosku i glini.

1921 - Umro je nemački kompozitor Engelbert Hamperdink,
profesor Kozervatorijuma u Barseloni, Kelnu, Frankfurtu na Majni
i Berlinu, koji se romantičnom operskom pričom "Ivica i Marica",
prožetom duhom narodne muzike, odupro vagnerijanstvu i dao putokaz
razvoja nemačke opere tog tipa. Ostala dela: opere "Kraljevska
deca", "Trnoružica", horske balade, solo pesme.

1922 - Grčki kralj Konstantin I je zbog vojnog poraza u
ratu s Turskom primoran, posle dvogodišnje vladavine, da drugi put
abdicira, čime je definitivno sišao s prestola. Kralj je postao
1913. ali je 1917. prvi put abdicirao jer je njegova odluka o
neutralnosti Grčke u Prvom svetskom ratu izazvala veliko
nezadovoljstvo i u Grčkoj i među zapadnim saveznicima.

1938 - Društvo naroda označilo je Japan kao agresora u
Kini.

1939 - Posle 19 dana otpora i neprestanog trodnevnog
bombardovanja, Varšava se predala Nemcima u Drugom svetskom ratu.

1940 - Nemačka, Italija i Japan potpisali su u Berlinu
desetogodišnji vojni i ekonomski pakt poznat pod nazivom Osovina
Berlin-Rim-Tokio. Trojnom paktu pristupile su ubrzo Mađarska,
Rumunija, Bugarska, Slovačka i Finska i neke druge zemlje.

1942 - Rođen je Dit Pran, kambodžanski novinar po čijim
svedočenjima su snimljena "Polja smrti". U Pnom Penu je bio fotograf
i prevodilac u dopisništvu Njujork tajmsa. Prema njegovoj životnoj
drami snimljena su "Polja smrti", pošto se Pran od 1975. do 1979.
nalazio u radnim logorima karakterističnim za režim Pol Potovih
Crvenih Kmera, gde su stradala i njegova tri brata. Po dolasku u
SAD 1979. nastavio je da radi za Njujork tajms, a docnije je bio
i ambasador dobre volje UN.

1947 - U Varšavi je na savetovanju komunističkih partija
Sovjetskog Saveza, Jugoslavije, Bugarske, Rumunije, Mađarske,
Čehoslovačke, Poljske, Francuske i Italije, odlučeno da bude
osnovan Informacioni biro tih partija (Informbiro ili Kominform) sa
središtem u Beogradu. Zaključeno je da je zadatak Informbiroa
"organizacija razmene iskustava i, u slučaju potrebe, koordinacija
delatnosti komunističkih partija na osnovu uzajamne saglasnosti".
Informbiro je raspušten 1956.

1959 - Tajfun je usmrtio oko 5.000 ljudi na japanskom
ostrvu Honšu.

1962 - U Jemenu je u vojnom udaru pukovnik Abdula al Salal
oborio monarhiju i proglasio Jemensku Arapsku Republiku. Sa prestola
je zbačen imam Mohamed, samo sedmicu pošto je nasledio umrlog oca
imama Ahmada.

1968 - Portugalski lider Antonio de Oliveira Salazar, koji
je vladao 36 godina, morao je zbog moždanog udara da napusti mesto
predsednika vlade.

1970 - Na inicijativu predsednika Egipta Gamala Abdela
Nasera, kralj Jordana Husein i vođa palestinske gerilske grupe "Al
fatah" Jaser Arafat sastali su se u Kairu sa liderima 10 arapskih
zemalja i potpisali sporazum o okončanju građanskog rata u
Jordanu.

1990 - Iran i Velika Britanija obnovili su diplomatske
odnose, koje je Teheran prekinuo 1989. zbog knjige "Satanski
stihovi" britanskog pisca indijskog porekla Salmana Ruždija, ali
su oni podignuti na ambasadorski nivo tek 1998. kad su iranske
vlasti odustale od "fatve" koja je tražila smrtnu kaznu za
Ruždija i njegove pomagače.

1995 - Izraelska vlada saglasila se da Palestincima preda
na samoupravu veliki deo Zapadne obale okupirane 28 godina ranije.

1996 - Snage fundamentalističkog islamskog pokreta
talibana zauzele su glavni grad Avganistana Kabul i obesile bivšeg
šefa države Nadžibulaha.

1998 - Na nemačkim parlamentarnim izborima pobedila je
Socijaldemokratska partija, čiji je vođa Gerhard Šreder postao
šef vlade, okončavši posle 16 godina vladavinu kancelara Helmuta
Kola, lidera Hrišćansko-demokratske unije.

1998 - Počeo je s radom "Gugl" koji je ubrzo postao
najveći svetski veb pretraživač. Njegovi osnivači Lari Pejdž
i Sergej Brin započeli su rad u jednoj garaži u Silikonskoj dolini,
i tu su prveli prvih godinu dana rada "Gugl"-a.

2000 - U eksploziji gasa u rudniku uglja na jugu Kine
poginulo je 118 rudara.

2000 - Avion "Erbas 320" jordanske vazduhoplovne kompanije
spustio se na aerodrom u Bagdadu s humanitarnom pomoću i lekarima,
kao prvi putnički avion neke arapske države koji je posle jedne
decenije sleteo u Irak.

2001 - Čovek obučen u policijsku uniformu ubio je 14
ljudi kada je upao na sednicu skupštine švajcarskog kantona Cug
i otvorio vatru iz automatskog oružja.

2002 - Istočni Timor, nekadašnja portugalska kolonija,
zatim teritorija Indonezije, prva država stvorena u 21. veku,
postao je 191. član Ujedinjenih nacija.

2006 - Uspešno je izvršena prva operacija u bestežinskom
stanju. Ekipa hirurga sa univerziteta u Bordou obavila je operaciju
uklanjanja ciste nad jednim volonterom u specijalnom Erbasovom
avionu A 300. Cilj je bio da se ustanovi da li je moguće izvršiti
operaciju u bestežinskim uslovima. Na sličnim eksperimentima
radila je i NASA, u podvodnoj laboratoriji na Floridi, u kojoj su
stvoreni uslovi kao na svemirskoj stanici.

2007 - Vlasti u Sudanu su zvanično saopštile da je ta
zemlja suočena s najvećim poplavama u istoriji, pri čemu je
najmanje 150 ljudi poginulo, a nekoliko stotina hiljada je ostalo
bez krova nad glavom. Oko 73.000 kuća je u potpunosti, a 29.000
delimično uništeno. Većina Sudanaca živi na obalama reka, pošto
je Sudan, osim priobalja reka, pustinjska zemlja. Približno 1.750
zgrada javnih institucija je takođe uništeno u poplavama.

2007 - Najmanje devet ljudi je poginulo, uključujući
jednog japanskog fotografa, a 11 je povređeno u bivšoj prestonici
Mjanmara (ranije Burma) Jangunu, kada su snage bezbednosti otvorile
vatru na učesnike demonstracija protiv vojnog režima.

2007 - Umro je Nenad Bogdanović, gradonačelnik Beograda,
dugogodišnji funkcioner Demokratske stranke. Pod njegovom upravom
Beograd je proglašen najperspektivnijim gradom regiona. Rođen je
1954. diplomirao je na Elektrotehničkom fakultetu, gde je i
magistrirao. Bavio se telekomunikacijama, kao uspešan privrednik.

2008 - Kineski astronaut Džai Džigang bezbedno se vratio
u kosmičku letilicu "Šengdžou-7" nakon "šetnje u svemiru" koja
je trajala oko 15 minuta. Tim činom Kina je postala treća država
koja je "prošetala svemirom" posle SAD i Rusije.

2008 - U Podgorici je održana Osnivačka skupština
Srpskog nacionalnog saveta, s ciljem poboljašanja statusa Srba
u Crnoj Gori kao i očuvanja identiteta. Prema Zakonu o manjinama,
Srpski nacionalni savet je zvanični predstavnik srpskog naroda
u Crnoj Gori.

2017 - Umro je Hju Hefner, američki biznismen, izdavač,
producent, osnivač magazina "Plejboj". Osnivanjem tog časopisa,
decembra 1953, odnosno uređivačkom koncepcijom koju je osmislio,
Hefner je izgradivši nov brend, umnogome postavio osnove opšteg
oslobađanja seksualnosti, šezdesetih i sedamdesetih 20. veka.
Već krajem pedesetih "Plejboj", koji je odlikovala vrhunska štampa,
mnoštvo erotskog sadržaja ali i kvalitetan informativni materijal,
dostigao je tiraž od 4,5 miliona. Taj nivo održavan sve do
devedesetih a tiraž je rastao, sedamdesetih je iznosio oko 7 miliona.
Časopis koji je vodio, Hefner je opisivao kao magazin koji se bavi
stilom života.

2020 - Izbili su sukobi između jermenskih i azerbejdžanskih
snaga oko Nagorno-Karabaha, regiona s većinskim jermenskim stanovništvom,
koji je proglasio otcepljenje od Azerbejdžana 90-tih. Vlada Jermenije
proglasila je ratno stanje i opštu mobilizaciju, a isto je učinio i
Azerbejdžan. Prethodno je pretsednik Nagorno-Karabaha Araik Hartjunjan
proglasio ratno stanje i mobilizaciju svih građana starijih od 18 godina.

- Srpska pravoslavna crkva danas obeležava praznik
Vozdviženja Časnog Krsta u narodu poznat kao Krstovdan. Ovaj
praznik je posvećen pronalaženju Časnog Krsta na mestu Hristovog
raspeća. Vozdviženje Časnog Krsta dogodilo se 326. godine.

Autor: